قالب‌سازی (به انگلیسی: molding) و طراحی قالب بخش بزرگی از مهندسی ساخت و تولید و اولین مرحله از تولید یک محصول می‌باشد. به طور کلی قالب ابزار شکل دهی هر نوع محصولی است؛ به صورتی که مانند یک الگو کمک می کند تا محصول شکل دلخواه کارفرما را به خود بگیرد. بنا بر همین تعریف قالب‌سازی اولین قدم از تولید محصول صنعتی در تعداد انبوه می‌باشد.[۱]
ریخته‌گری در عمل به فرآیند تولید محصول از طریق شکل دادن به مواد خام مایع یا انعطاف‌پذیر با استفاده از یک قالب سفت و سخت به نام قالب (ماتریس) است. این عمل ممکن است با استفاده از یک الگو یا مدل از شی نهایی ساخته شده باشد، که می‌تواند از طرق مختلفی مانند ریخته‌گری دقیق، پرفشار، کم‌فشار و … انجام شود که در تمامی این موارد نیاز به ساخت قالبی با جنس مخصوص داریم. همچنین به طور مشابه، فرآیندهای آهنگری، تزریق پلاستیک، پرسکاری و بسیاری دیگر از فرآیندهای تولید محصول مبنی بر قالبی اولیه می‌باشند و در نتیجه می‌توان به اهمیت علم قالب‌سازی پی برد. قالب، یک بلوک توخالی است که با مواد مایع یا انعطاف‌پذیر مانند پلاستیک، شیشه و فلز پر می‌شود؛ از این رو طراحی و ساخت دقیق سیستم‌های راهگاهی و سایر اجزای قالب یکی از ضروریت‌های تولید یک محصول با کیفیت و مقرون به صرفه می‌باشد.
قالب‌ها را می‌توان برا اساس اجزای متنوع تشکیل‌دهنده با در نظر گرفتن طرح‌های مختلف موجود طبقه‌بندی کرد. در ادامه و به طور خلاصه در مورد طبقه‌بندی قالب‌ها بر اساس کیفیت تولید محصول (پایین، متوسط، بالا) و تعداد مراحل و ایستگاه‌های کاری بحث خواهد شد.
طبقه‌بندی قالب‌ها بر اساس حجم تولید
کلاس A
این نوع قالب‌ها فقط برای تولید با نرخ بالا (تولید انبوه) به‌کار می‌‌روند. این نوع قالب‌ها از بهترین مواد ساخته شده و به گونه‌ای طراحی می‌شوند تا قطعاتی که به آسانی ساییده یا فرسوده می‌شوند را بتوان به راحتی و با دقت بالا جایگزین کرد. در این طراحی سعی می‌شود ترکیبی از عمر بالای قطعات به همراه ثبوت دقت قطعات در طول عمر و نیز سهولت تعویض و نگهداری مدنظر قرار گیرد. در این روش به مسائل مربوط به هزینه ابزار کمتر اهمیت داده می‌شود.
کلاس B
این دسته از قالب‌ها قادر هستند که تعداد محصولات متوسطی را ضرب کنند. از این رو سعی می‌شود که فقط برای تعداد محصولات خواسته شده طراحی شوند. هزینه‌های قالب در این مورد مهم است و از متریال‌های ارزان‌تر در قالب برای تولید تعداد کل محصولات استفاده می‌شود. در این مورد سهولت نگهداری و تعویض قطعات اهمیت کمتری دارد.